Rodzaje gwintów – oznaczenia i podział

9 maja 2019 0

Na samym wstępie warto wspomnieć, że istnieje bardzo duża ilość rodzajów gwintów, natomiast niektóre z nich objęto procesem normalizacji i to właśnie one uznawane są za najważniejsze w przemyśle, a także w urządzeniach codziennego użytku. Poszczególne rodzaje gwintów można wyróżnić według określonych kryteriów.

Rodzaje gwintów ze względu na system miar:

-gwinty metryczne czyli takie, których kąt zarysu gwintu wynosi 60 stopni, natomiast wymiar skoku podany jest w mm.

-gwinty calowe- kąt zarysu wynosi 60 stopni lub 55 stopni, a wymiar skoku podany jest w ilości zwoi gwintu na 1 cal.

Rys. 1 Podstawowe parametry gwintu

d – średnica gwintu śruby
d1 – średnica rdzenia śruby
d2 – średnica podziałowa śruby
P – skok gwintu
60° – kąt zarysu gwintu metrycznego
D – średnica dna wrębów nakrętki
D1 – średnica otworu nakrętki
D2 – średnica podziałowa nakrętki

Rodzaje gwintów ze względu na pochylenie

– gwinty walcowe- jak sama nazwa wskazuje gwint zostaje utworzony na powierzchni walca,

– gwinty stożkowe- gwint zostaje utworzony na powierzchni stożka.

Rys. 2 Gwint wewnętrzny stożkowy

Rodzaje gwintów ze względu na umiejscowienie

– gwint wewnętrzny – umieszczony wewnątrz otworu,

– gwint zewnętrzny – umieszczony na wałku.

Rodzaje gwintów ze względu na kształt

– gwint metryczny M, ich główną cechą charakterystyczną jest duża wytrzymałość spowodowana m.in. dużym kątem gwintu.

– gwint trapezowy symetryczny Tr, przenosi duże obciążenia, użytkowany zostaje w mechanizmach, których zadaniem jest przenoszenie dużych obciążeń w obu kierunkach, a także w urządzeniach nieczęsto pracujących i o małych prędkościach obrotowych.

– gwint trapezowy niesymetryczny S,

– gwint okrągły Rd,

– gwint rurowy Rc (Witwortha),

– gwint rurowy walcowy G, stosowany zazwyczaj do głębokiego gwintowania, a także do gwintowania rur. Gwinty tego rodzaju odnajdują zastosowanie w przemyśle maszynowym oraz do produkowania rur.

– gwinty calowe UN, UNC, UNEF, UNS, gwinty te użytkowane zostają najczęściej w maszynach, a także urządzeniach produkowanych i bezpośrednio przeznaczonych na rynek amerykański. Inne zastosowanie odnajdują także w różnego rodzaju instalacjach najczęściej powietrznych, ponieważ ten rodzaj gwintów stosowany jest w rurach oraz różnego typu prowadnicach i kolankach.

– gwint Edisona E, używany m.in w żarówkach

Rys. 3 Gwint Edisona (E) stosowany w żarówkach aby zwiększyć powierzchnię styku z oprawką i uzyskać lepsze przewodzenie prądu elektrycznego

– gwint amerykański rurowo stożkowy NPTF- przeznaczony jest do rozdrabniania nici tworzących uszczelnienie mechaniczne.

– gwint amerykański rurowy stożkowy NPT- użytkowanie tego rodzaju gwintu należy do mało popularnych, jednakże odnajduje swoje zastosowanie w niektórych pojazdach specjalnych oraz maszynach.

– STUB ACME gwint trapezowy calowy, zastosowanie odnajduje między innymi w układach napędowych.

Podział gwintów ze względu na skok

– gwint drobnozwojny- skok tego gwintu jest mniejszy od skoku gwintu zwykłego

– gwint grubozwojny

– gwint normalny

Rodzaje gwintów ze względu na sposób skręcania

– gwint lewy, gwint śruby należy wkręcać w lewo przeciwnie do ruchu wskazówek zegara,

– gwint prawy -gwint śruby należy wkręcać w prawo zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Rys. 4 Widok gwintu ze względu na sposób skręcania

Rys. 5 Gwint prostokątny zastosowanie jako śruba pociągowa w obrabiarkach (Gwint nie znormalizowany )

Oznaczenia gwintów

Tabele przedstawia opis i przykład oznaczenie gwintów

Typ gwintu	Kąt zarysu	Wymiary do podania w oznaczeniu gwintu	Oznaczenia gwintów	Przykład oznaczenia gwintu
Metryczny 0,25 – 0,9	60^O	średnica nominalna gwintu w mm	M	M 0,25
Metryczny 1 – 600	60^O	średnica nominalna gwintu w mm	M	M 16
Metryczny drobnozwojowy	60^O	średnica nominalna gwintu x skok w mm	M x skok	M 20 x 1,5
Metryczny lewy	60^O	średnica nominalna gwintu x skok w mm	M…LH	M 16 LH
Metryczny stożkowy	60^O	średnica nominalna gwintu x skok w mm	St. M	St. M 8 x 1,25
Calowy „amerykański”	60^O	średnica nominalna gwintu w calach x ilość zwojów na cal	UNC	³/₄^„ – UNC
Calowy drobnozwojowy	60^O	średnica nominalna gwintu w calach x ilość zwojów na cal	UNF	¹/₂^„– UNF
Calowy „angielski”	55^O	średnica nominalna gwintu w calach x ilość zwojów na cal	BSW	¹/₂^„– BSW
Calowy drobnozwojowy	55^O	średnica nominalna gwintu w calach x ilość zwojów na cal	BSF	¹/₂^„– BSF
Rurowy walcowy	55^O	średnica wewnętrzna rury w calach	G	G ¹/₂^„
Rurowy stożkowy dla gwintów zewnętrznych	55^O	średnica wewnętrzna rury w calach	R	G ³/₄^„
Rurowy stożkowy dla gwintów wewnętrznych	55^O	średnica wewnętrzna rury w calach	R_c/ R_p/	R_c³/₈^” R_p³/₈^”
Trapezowy symetryczny	30^O	średnica nominalna gwintu x skok w mm	T_r	T_r24 x 5
Trapezowy niesymetryczny	30^O/3^O	średnica nominalna gwintu x skok w mm	S	S 45^O 60 x 5
Trapezowy niesymetryczny	45^O	średnica nominalna gwintu x skok w mm	S 45^O	S 22 x 6
Okrągły cylindryczny / wg ISO/	–	średnica zewnętrzna w mm x skok w calach	Rd	Rd 20 x ¹/₈^”
Stożkowy calowy Briggsa	60^O	średnica nominalna w calch	St. B	St. B 1”
Edisona metryczny	–	średnica nominalna w mm	Em	Em 20
Edisona	–	średnica nominalna w mm	E	E 20
Rowerowy	–	średnica nominalna gwintu x skok w mm	Rw	Rw 8,5
Do zaworów i dętek	–	średnica nominalna gwintu x skok w mm	Gz	Gz 12,2
Do rurek pancernych	–	liczba skoków gwintu na cal	P	P 20
Do połączeń klosza z korpusem w oprawach oświetleniowych	–	średnica nominalna gwintu klosza w mm	A	A 84,5
Wkręty do blach / wg ISO/	60^O	–	ST	ST 4,2