Rodzaje noży tokarskich – budowa i zastosowanie

17 lipca 2018 0

Jeśli miałbym zabierać się za rodzaje noży tokarskich wg modelu książkowego czysto akademickiego lub wykładanego w szkołach zawodowych, to często owa wiedza jednym uchem wlatuje i drugim wylatuje, zwyczajnie nie będąc wartą zapamiętania. Najzwyczajniej rzecz biorąc noże należałoby klasyfikować rodzaje noży tokarskich wedle zapotrzebowania do danego procesu technologicznego w obróbce noże tokarskie w całości wykonane ze stali szybkotnącej

– noże tokarskie ze zwykłej stali HSS z wlutowaną płytką jakiegoś tam węglika jako ostrza

– noże tokarskie składane, gdzie osobnym elementem jest trzonek noża i płytka skrawająca

Tutaj przede wszystkim bierzemy pod uwagę cenę noża i jego żywotność.

Noże tokarskie ze stali szybkotnącej

Do prostych prac, niskonakładowych, czy też o niskiej chropowatości wybierzemy nóż ze stali szybkotnącej. Jeśli nieobca nam jest geometra ostrza, wówczas możemy zakupić samą „stalkę” do naostrzenia. Ma to sens wtedy, kiedy potrzebujemy noża kształtowego potrzebnego do wykonania danej krawędzi, której to nie zrobimy jakimkolwiek innym nożem gotowym od producenta, lub będzie to zbyt czasochłonne i nieopłacalne.

Noże tokarskie z wlutowaną płytką

Podobnym cenowo zamiennikiem są noże z wlutowaną płytką. Jedynym ich mankamentem jest fakt, że po wykruszeniu ostrza, bardzo trudno się je ostrzy, a uzyskanie poprzedniej geometrii jest zazwyczaj niemożliwe do uzyskania, dlatego też nóż taki po uszczerbieniu płytki lutowanej, zwykle ląduje na złomie. Zdarza się, że wykruszenie ostrza powstaje po pięciu minutach użytkowania nowego noża. Może to być spowodowane albo przegrzaniem ostrza pracującego np. w szczególnych warunkach na sucho, lub wadą krystalograficzną samego ostrza. Stąd też takich noży również szeroko nie będziemy stosować, gdyż nieopłacalność obróbki tym narzędziem jest zwyczajnie zależna od tego, czy ową krawędź wykruszymy od razu czy za pół godziny, nie ważne jakim chłodziwem będziemy operować. Dowcip polega na tym, że każda wyprawa po nóż to 50 zł za szt. A przecież można skorzystać z ostatniej grupy, czyli noży składanych.

Noże tokarskie składane

Noże składane, czyli składaki. Składak to trzonek i płytka wieloostrzowa. I oczywiście tutaj też mamy podział noży tokarskich i głębszą charakterystykę ostrza. Trzonek jest określony do danego kształtu płytki, płytka zaś jest naszym ostrzem. Kształt trzonka zależy od danej obróbki.

Podobnie jak w poprzednich grupach tutaj będzie podobnie, czyli będziemy mieć noże tokarskie prawe, lewe, proste i kombinacje tychże, np. prosty odsadzony prawy czy prosty odsadzony lewy, czy też wygięty prawy czy lewy itd.

Dla noży tokarskich do otworów będziemy mieli wytaczaki,

Nóż wytaczak prosty ISO 8 NNWa 1010 P20

czyli trzonek ma nieco inną geometrię wykonania dla takiego noża, czyli część chwytowa w imaku będzie kwadratowa lub prostokątna, natomiast dłuższa część trzonka będzie owalna, wynika to z faktu, że ostrze noża musi wystawać poza jego obrys tak, aby tworząc powierzchnię obrabianą, nie kaleczyć jej krawędzią oprawki.

Płytki skrawające rodzaje

Płytka skrawająca może mieć najróżniejsze kształty, od trójkątnych, poprzez kwadratowe, romboidalne z dużym lub małym katem, a także okrągłe.

Ze względu na parametry przystawienia krawędzi tnącej, możemy mieć płytki skrawąjace ze wzniosem dodatnim, lub ujemnym, lub na zero, czyli neutralnym.

Potem ze względu na kąt przystawienia krawędzi pomocniczej – kąty kappa – określimy charakter naszej obróbki, a co za tym idzie, tzw. „sterowaniem kierunkiem wióra”.

Poza tym jeszcze płytki skrawające, zwłaszcza te droższe posiadają na powierzchni za krawędzią tnącą tzw. łamacz wióra, czyli rodzaj wgłębienia z krawędzią tak ukształtowaną, aby w miarę możliwości uzyskać wiór łamany, zamiast wstęgowego, który to jest najbardziej szkodliwym podczas procesu wytwarzania. Różne typy płytek skrawających dostępne są w naszym sklepie w dziale narzędzia skrawające.

Ponadto mamy jeszcze promień naroża – im większy, tym większy wiór możemy odrywać, natomiast kat przyłożenia ostrza pozwala nam uzyskać określoną chropowatość obrabianej powierzchni.

Bezsensownym wydaje mi się tutaj przytaczanie wszystkich parametrów geometrycznych ostrzy noży składanych, gdyż zwyczajnie wszelkie parametry dotyczące rozmiaru noża i płytki skrawającej, jej kształtu, zastosowania przy określonej prędkości skrawania Vc czy też charakterystykę zależności posuwu od głębokości skrawania, zwaną „diagramem łamania wióra” itd. znajdziemy w katalogach danych producentów, a ponieważ parametrów tych jest cała gama, to łatwiej będzie skupić się na określonym zastosowaniu i przebierać w ofertach. Wystarczy że nasze dane brzegowe będą zawierać rodzaj obróbki – np., obróbka wstępna, potem ksztaltująca i wykończeniowa, potem jaka chropowatość końcowa nas interesuje oraz trwałość narzędzia w obróbce na sucho lub na mokro, czyli czy płytka ma być powlekana jakimś azotkiem, czy nie. To wszystko znajdziemy w katalogach.

Myślę ze takim skrótem możemy śmiało wybierać narzędzia według naszego zapotrzebowania.