Obuwie robocze stanowi podstawowy element ubioru w każdej pracy. Jako część odzieży roboczej ochronnej skutecznie chroni przed wystąpieniem wypadków wywołanych wskutek oddziaływania szkodliwych czynników zewnętrznych, takich jak niebezpieczne substancje, czy temperatura. Pozwala również zapobiec urazom mechanicznym, stanowiąc istotną barierę ochronną. Jak wybrać odpowiednie buty robocze do pracy? Co należy wiedzieć o butach roboczych do pracy? Ten przewodnik ma na celu pomóc Ci wybrać obuwie ochronne. Poniżej znajdziesz szczegółowy opis kryteriów wyboru w zależności od środowiska pracy i stanowiska w Twojej firmie.
Buty robocze – na co zwrócić uwagę podczas zakupu?
Podczas wyboru butów roboczych do pracy należy wziąć pod uwagę przede wszystkim stanowisko i tryb wykonywanej pracy. Należy wziąć pod uwagę czynniki pogodowe, zewnętrzne zagrożenia mechaniczno-chemiczne oraz rodzaj obsługiwanych maszyn. Buty robocze mają za zadanie nie tylko ochraniać kończynę, ale również gwarantować komfortową pracę, gdyż spędza się w nich 8 godzin dziennie, a czasem nawet więcej. Obuwie nie może obcierać, nie powinno być również zbyt luźne. Ważne, aby było wykonane z surowców wysokiej jakości, pochodzenia naturalnego lub syntetycznych. Zakup ten będzie inwestycją, która zapewni bezpieczną pracę.
Podczas wyboru, najważniejsze jest pobranie dokładnych wymiarów. Aby precyzyjnie dopasować buty robocze do noszonego rozmiaru, należy zmierzyć zarówno długość stopy, jak i jej szerokość. Za pomocą wskazówek danego producenta dotyczących tabeli z rozmiarami, powinno się zdecydować na dany rozmiar.
Pobranie wymiarów jest konieczne za każdym razem, gdyż różni producenci posiadają zróżnicowane wkładki o innej długości. Dopasowując się do kształtu anatomicznego stopy, niektóre marki decydują się na wprowadzenie także butów roboczych o niestandardowej szerokości.
Wybierając obuwie ochronnego należy zwrócić uwagę na pewne czynniki, nie tylko związane bezpieczeństwem własnym. Istotnymi są: poziom ochrony i dodatkowe zabezpieczenie, ale również komfort użytkowania. W Europie, oznaczenia butów muszą posiadać symbol CE. Upewnij się, czy spełniają normy bezpieczeństwa do zagrożeń, które występują w Twojej działalności. W przypadku obuwia ochronnego norma EN ISO 20345:2011 opisuje kilka kryteriów zależnie od wymaganej ochrony. Uważaj, aby nie pomylić obuwia ochronnego i roboczego. Przy wyborze butów należy wziąć pod uwagę różnice związane z obecnością podnoska, a mianowicie:
– Obuwie ochronne EN ISO 345: podnosek odporny na uderzenia 200 dżuli.
– Obuwie ochronne EN ISO 346: podnosek odporny na uderzenia 100 dżuli.
– Obuwie robocze EN ISO 347: bez podnoska.
Po co nosić obuwie ochronne?
7% ran spowodowanych wypadkami w miejscu pracy to urazy stóp. Obuwie ochronne powinien zapewnić, konserwować i wymieniać pracodawca, jednak nie zawsze tak jest. Pracownicy muszą nosić te buty podczas pracy lub wchodzenia na obszary wysokiego ryzyka. Inspekcja pracy ma prawo ukarać pracodawcę, jeśli ten nie zapewni każdemu pracownikowi odpowiedniego obuwia ochronnego.
Obuwie ochronne ma przede wszystkim chronić stopy użytkownika, ale buty ESD chronią również przed wyładowaniami elektrostatycznymi.
Jakie buty ochronne wybrać?
Wszystkie buty zgodne z normą EN ISO 20345:2011 są wyposażone w podnosek zapobiegający zgnieceniu, który jest odporny na uderzenie 200 dżuli. Obuwie ochronne musi być również co najmniej antypoślizgowe na gładkich i tłustych podłogach w środowiskach przemysłowych, a podeszwy muszą być odporne na węglowodory. Może być konieczne sprawdzenie, czy podeszwy są sklasyfikowane jako antyprzebiciowe, w szczególności w przypadku interwencji w warsztatach mechanicznych, antystatyczne w szczególności w przypadku warsztatów narażonych na wyładowania elektrostatyczne lub ognioodporne, na przykład w warsztatach spawalniczych. Buty muszą również wykazywać dobrą odporność na zużycie, aby uniknąć przedwczesnej wymiany.
Po ustaleniu niezbędnych rodzajów ochrony, jednym z pierwszych kryteriów wyboru możliwie najwygodniejszego obuwia jest ustalenie, czy zainteresowani pracownicy mogą nosić niskie buty, czy też powinni nosić wysokie buty. Następnie możesz zdecydować, czy buty mogą być skórzane, czy materiałowe, czy też muszą być wykonane z materiałów polimerowych, aby zapewnić wodoodporność.
Wybrany materiał często decyduje o wadze butów: im lżejszy materiał, tym bardziej będą wygodne. Kolejnym istotnym elementem, który należy wziąć pod uwagę, jeśli chodzi o wygodę butów, jest rodzaj materiału, z którego wykonano podnosek.
Ogólnie rzecz biorąc, rozmiary butów ochronnych są nieco za duże, ale należy unikać zamawiania mniejszych rozmiarów butów niż zwykle, ponieważ producenci przewidują, że będą one noszone z grubymi skarpetami, aby poprawić komfort użytkownika.
Jakie są normy dotyczące butów roboczych, ochronnych i ochronnych?
Obuwie ochronne musi spełniać normę EN ISO 20345, która wymaga:
– odporność na uderzenia 200 dżuli z przodu buta,
– podeszwy antypoślizgowe na gładkich i tłustych podłogach w środowisku przemysłowym (norma XPS 73012),
– zamknięty tył buta.
Norma EN ISO 20345 jest następnie podzielona na różne kategorie odpowiadające określonym zabezpieczeniom oznaczonym literami:
– Odp.: obuwie antystatyczne
– Fo: podeszwy odporne na węglowodory
– E: absorpcja energii pięty i podeszwy
– P: podeszwy odporne na przebicie
– Wru: górna część buta odporna na wnikanie wody i nasiąkliwość
– Wr: buty wodoodporne
Obuwie ochronne zgodne z normą EN ISO 20345:
Następujące poziomy ochrony nie wchodzą w powyższą klasyfikację, ale są również określone przez normę EN ISO 20345:
– Hro: podeszwy odporne na kontakt cieplny
– Ci: podeszwy izolowane na zimno
– C: podeszwy o oporności elektrycznej poniżej 100kW
– CR: podeszwy odporne na przecięcie
– ESD: buty rozpraszające ładunki elektrostatyczne (norma EN ISO 61340-4-3:2001)
– SRB: podeszwy antypoślizgowe na stali z glicerolem
– SRC: antypoślizgowe podeszwy na płytce ceramicznej z rozcieńczonym roztworem mydła i stali z glicerolem
Gdy Twoja firma nie stwarza zagrożeń związanych z ciężkimi spadającymi przedmiotami, możesz rozważyć obuwie robocze, które dla równoważnej ochrony (poza zmiażdżeniem śródstopia) jest wygodniejsze i tańsze niż obuwie ochronne.
Obuwie robocze zgodne z normą EN ISO 20347:
Obuwie może być również zgodne z normą EN ISO 20346, jeśli jest wyposażone w podnoski odporne na uderzenia 100 dżuli. W tym przypadku nazywane są butami roboczymi.
Rodzaje butów roboczych
Buty robocze dla pracownika można podzielić ze względu na typ:
1). Półbuty do pracy,
2). Gumowce do pracy,
Ze względu na rodzaj wyróżnia się natomiast:
1) Obuwie bezpieczne (S) wyróżnia się charakterystycznym wykończeniem w formie noska, który jest odporny na nacisk co najmniej 200 J i ściskanie na poziomie 15 kN. Przepisy dotyczące tego typu można odnaleźć w normie PN-EN ISO 20345.
2) Obuwie ochronne (P) z podnoskami wytrzymującymi uderzenie ok. 100 J i ściskanie z siłą 10 kN. Specyficzne uwarunkowania określa norma PN-EN ISO 20346.
3) Obuwie zawodowe (O), które nie posiada podnoska. Jest bardziej lekkie, stosuje się je w miejscach niezagrożonych zmiażdżeniem. Najważniejsze informacje znajdują się w normie PN – EN ISO 20347.
Podział ze względu na warunki pracy przedstawia się następująco:
1). buty chroniące przed czynnikami biologicznymi,
2). buty chroniące przed czynnikami mechanicznymi,
3). buty chroniące przed skrajnie wysokimi lub niskimi temperaturami,
4). buty chroniące przed napięciem elektrycznym oraz porażeniem,
5). buty chroniące przed czynnikami pogodowymi,
6). buty antystatyczne,
7). buty pracownicze w atmosferze zagrożonej wybuchem
8). buty chroniące przed odczynnikami chemicznymi.
Oznaczenia butów roboczych
Na obuwiu spotkać można oznaczenia (symbole), które informują o przeznaczeniu buta:
1). SB – podstawowe czynniki bezpieczeństwa. Stopę zabezpiecza podnosek o wytrzymałości na uderzenia 200J oraz zgniecenia do 15kN.
2). S1 – zamknięta pięta absorbująca energię oraz właściwości antyelektrostatyczne.
3). S2 = S1 + odporność na absorpcję wody.
4). S3 = S2 + wzmocniona podeszwa wykazująca odporność na ostre przyrządy (przebicie).
Budowa buta roboczego
Podeszwa – ważna warstwa izolująca
Podeszwa izoluje stopę przed podłożem i stanowi podstawowy element konstrukcji. Produkuje się ją na różne sposoby, w zależności od właściwości, jakie ma posiadać. Najczęściej jednak można spotkać podeszwy wykonane z:
1). PU, pojedynczy, klasyczny poliuretan wykazujący odporność średnio do 100°C.
2). PU/PU (lub PU 2D) podwójny poliuretan, jedna z warstw wykonana z lekkiego poliuretanu, druga zaś z cięższego. Taka konstrukcja ma zapewnić komfort użytkownikowi.
3). PU/NITRYL – wewnętrzna warstwa z poliuretanu, zewnętrzna natomiast z kauczuku nitrylowego. Dzięki temu obuwie jest odporne na wysoką temperaturę i odczynniki chemiczne.
Wierzch buta roboczego
Warstwę wierzchnią dopasowuje się do warunków pracy. Może być ona wykonana zarówno z naturalnej skóry, jak i tworzywa sztucznego. Oczywiste jest, że buty robocze skórzane będą gwarantować najwyższy komfort. Uwarunkowania danego buta zawarte są w danej normie. Dzięki temu można w prosty sposób wybrać buty odpowiednie w danej branży.
Wygodne buty robocze do pracy – jak wybrać?
W zależności od miejsca pracy i warunków zewnętrznych można wyróżnić różne rodzaje butów roboczych. Ważne jest jednak zdefiniowanie warunków pracy oraz wymienienie najważniejszych właściwości, które ma posiadać but. Co więcej, buty robocze muszą być dostosowane do pory roku, dlatego należy zaopatrzyć się w cieplejsze buty robocze zimowe, ale również model na lato. Jeżeli nie ma potrzeby, nie trzeba kupować zbyt ciężkich lub specjalistycznych butów. Obuwie ochronne musi być noszone we wszystkich branżach, w których istnieje ryzyko urazu stopy. Musisz określić rodzaj butów, których będziesz potrzebować w środowisku pracy
I. W przypadku pracy na magazynie w środowisku suchym wystarczające będą sandały lub półbuty, aby odpowiednio zapewnić cyrkulację powietrza.
II. Branża budowlana oraz drogowa wymaga nieco wyższych butów roboczych, które osłonią kostki. Dodatkowo wybrane trzewiki muszą spełniać normy: S1P lub S3. S1P to oznaczenie, które informuje o posiadaniu podnoska oraz wkładki antyprzebiciowej. Norma S3 to natomiast zwiększona odporność na przepuszczalność i absorbcję wody.
III. Prace ziemne i praca w szczególnie trudnych warunkach wymaga zastosowania butów wysokich, które będą stanowić istotną warstwę izolującą.
IV. Prace wodne i kanalizacyjne wymagają korzystania z gumowców. Gumowce to nie tylko cienka warstwa tworzywa sztucznego, producenci wyposażają je w szereg zabezpieczeń, które mają zagwarantować bezpieczeństwo podczas pracy na terenach podmokłych i związanych z kanalizacją.
V. Spełniające wymogi HACCP. Takie obuwie będzie odpowiednie dla restrykcyjnych wymogów. System HACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Points System) pozwala na powiązanie ze sobą procedur, które w całości tworzą jednolity system zarządzania bezpieczeństwem żywności. Takie obuwie sprawdzi się w szeroko pojętej branży gastronomicznej, przede wszystkim w kuchni, gdzie istnieje wiele czynników zagrażających bezpieczeństwu.
– Do prac wewnątrz i na zewnątrz, na przykład na placach budowy i w kopalniach, lepiej jest wybrać buty S3 lub potencjalnie S5, jeśli konieczna jest regularna interwencja w zalanym środowisku.
– W przemyśle rolno-spożywczym na ogół prace wykonuje się w pomieszczeniach i w suchym środowisku. W takim przypadku istnieje możliwość przejścia na obuwie ochronne S1 lub obuwie S1P, jeśli istnieje ryzyko perforacji podeszwy. W zależności od rodzaju wykładziny podłogowej konieczne może być również zapewnienie ochrony antypoślizgowej, takiej jak SRA lub SRB, lub podeszw izolowanych przed zimnem lub ciepłem.
– W niektórych laboratoriach, zwłaszcza dla przemysłu chemicznego, będziesz musiał zapewnić obuwie ochronne, na przykład, aby zapobiec zagrożeniom związanym z używanymi produktami. W takim przypadku możesz wybrać S1 lub S2, jeśli istnieje ryzyko rozprysku.
– Na placach budowy często buty S1 lub S1P zapewniają niezbędną ochronę, ale oczywiście będziesz musiał dostosować rodzaj ochrony do konkretnych zagrożeń.
– W branży motoryzacyjnej buty często muszą stawiać czoła specyficznym zagrożeniom, takim jak te związane ze spawaniem. W takim przypadku możesz na przykład poszukać butów S1, które również są sklasyfikowane jako Hro.
Robocze buty – konserwacja
Aby buty robocze pozostały w nienagannym stanie na długo, należy regularnie o nie dbać. Wpływa to nie tylko na wydłużoną eksploatację produktu, ale również na sam komfort użytkowania. W zależności od warunków atmosferycznych, wierzchniej warstwie zagraża działanie brudu, wilgoci, odczynników chemicznych oraz soli. Dlatego niezbędne zdaje się dbanie o warstwę zewnętrzną.
Zanim buty zostaną po raz pierwszy założone do pracy, należy używać specjalnego impregnatu, bądź pasty. Ważne również jest, aby regularnie odwiązywać i zawiązywać sznurówki. Rekomenduje się stosowanie łyżki, która pozwoli na ubranie buta bez tworzenia się problematycznych odkształceń.
Buty robocze stanowią bardzo ważną część stroju pracowniczemu. Zapewniają istotną warstwę izolującą, która minimalizuje ryzyko wystąpienia wypadku. W zależności od modelu buta oraz producenta, trzewiki robocze składają się z dwóch głównych warstw – podeszwy i wierzchu. Aby odpowiednio dopasować obuwie do wykonywanej pracy, niezbędne jest wzięcie pod uwagę istotnych czynników, takich jak: branża, tryb pracy, zagrożenia zewnętrzne oraz wpływ warunków atmosferycznych.
W kolejnych artykułach opisujemy:
Bluza polarowa robocza – jaką wybrać?
Kolory kasków na budowie – co oznaczają?
Sandały robocze – z podnoskiem, bez podnoska, jakie wybrać?
Odzież robocza przeciwdeszczowa – jaką wybrać?
Rękawice do spawania – jakie wybrać?
Napięcie krokowe – co to jest, jakie zabezpieczenie?
