Każdy miał do czynienia z wierceniem otworów różnych materiałach. Najczęściej spotykamy się z tym przy okazji remontów w domu. Wiertła muszą być odpowiednio dobrane do obrabianego materiału. Innych akcesoriów wymaga drewno, plastik, metal, beton albo ceramiczna płytka. Istotną rolę mogą odgrywać średnica, głębokość i jakość wykonanego otworu. Wiercone otwory mogą być przelotowe (na wylot), nieprzelotowe, fazowane i z pogłębieniem. Do tego ostatniego używa się wiertła z pogłębiaczem.
Wiertła z pogłębiaczem — budowa i działanie
Wiertła z pogłębiaczem mają charakterystycznie rozszerzoną część roboczą z frezami służącymi do skrawania obrabianego materiału. Pogłębiacze można podzielić na stożkowe, walcowe i specjalne. Pogłębiacz stożkowy ma krawędzie skrawające uformowane w kształt stożka. Praca takiego pogłębiacza polega na fazowaniu krawędzi wcześniej wywierconego otworu, tak by jego krawędzie rozszerzały się stopniowo ku powierzchni. Pogłębiacze walcowe lub walcowo-czołowe służą do zwiększenia średnicy otworu, ale tylko do pewnej głębokości. Wyposażone są w czołową wypustkę prowadzącą (zwaną pilotem) o średnicy identycznej ze średnicą pogłębianego otworu, za którą znajdują się 3 lub 4 noże skrawające służące do poszerzenia otworu. Pilot, który prowadzi pogłębiacz wzdłuż osi otworu, zapewnia precyzję pogłębienia i stabilność prowadzenia narzędzia.
Wiertła walcowo-czołowe mogą mieć piloty stałe lub wymienne o różnych średnicach. Pogłębiacz stożkowy i pogłębiacz walcowo-czołowy mogą występować jako pogłębiacze składane z wymiennymi płytkami wieloostrzowymi. Rozwiązanie takie jest bardziej ekonomiczne, pozwala również zastosować pogłębiacze w obrabiarkach sterowanych numerycznie. Odrębną grupę stanowią specjalne wiertła z pogłębiaczem, które pozwalają na wykonywanie pogłębień wielostopniowych, pogłębień pod kątem lub pogłębień o nietypowym kształcie.
Do czego używa się wierteł z pogłębiaczem?
Wiertła z pogłębiaczem służą do zmiany średnicy lub kształtu otworu. Pogłębiaczy nie należy mylić z rozwiertakami, które służą do wygładzenia i precyzyjnego wykończenia otworu. Najczęstszym zastosowaniem wierteł z pogłębiaczem jest pogłębienie otworów w celu zamaskowania montowanych nakrętek, łbów śrub, łbów wkrętów i innych elementów złączeń. Wiertło stożkowe pozwala na wykonanie gniazd służących do ukrycia wkrętów z łbami stożkowymi. Można również dzięki niemu fazować krawędzie otworów w celu pozbycia się ostrych krawędzi i usunięcia zadziorów.
Wiertła z pogłębiaczem stożkowym mogą mieć kilka wersji kąta rozchylenia powierzchni stożkowej. Wiertło walcowo-czołowe umożliwia wykonanie wgłębień płaskich, w które można wprowadzić łby wkrętów imbusowych, walcowych, oraz gniazd do umieszczenia łbów śrub lub nakrętek. Przy pomocy wierteł walcowo-czołowych można usuwać nadlewy i wygładzać nierówności na powierzchni wokół otworu.
Jakie wiertło z pogłębiaczem wybrać?
Materiał, z którego produkowane są wiertła z pogłębiaczem, jest optymalnie dobrany do przeznaczenia i cech fizycznych obrabianych materiałów (drewno, stal, aluminium). Do obróbki stali stosuje się pogłębiacze wykonane ze stali szybkotnącej HSS (ang. high speed steel), charakteryzującej się dużą twardością, sztywnością, odpornością na ścieranie i temperaturę (do 600 ºC) oraz zdolnością długotrwałego zachowywania kształtu. Cechy te uzyskuje się dzięki dodaniu do stopu w odpowiednich proporcjach takich metali jak wolfram, wanad, molibden czy kobalt, a także chrom, który zwiększa odporność narzędzi na korozję. Właściwe cechy stali szybkotnącej uzyskuje się przez wyżarzanie, hartowanie i dwukrotne odpuszczanie, w którego trakcie wydzielają się węgliki decydujące o pożądanych cechach stali.
Wiertło z pogłębiaczem może mieć różną metodę osadzania w wiertarce przy pomocy chwytu walcowego, walcowego ze spłaszczeniem Weldona lub chwytu Morse’a. Jakość materiału oraz kształt wierteł musi odpowiadać normom i podlega certyfikacji. Producenci i handlowcy często oprócz symboli polskiej normy PN, posługują się normami DIN (Niemieckiego Instytutu Normalizacyjnego) lub ISO (Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej).
