Wiercenie jest sposobem obróbki otworów w pełnym materiale, z użyciem narzędzia jedno, dwu- lub trzyostrzowego, zwanego wiertłem. Otwory wiercone odznaczają się małą dokładnością wymiarowo – kształtową (IT10 – IT14), dużym rozbiciem, dużą chropowatością powierzchni, większą niż Ra 5 μm.
Wiertła do metalu twardego i miękkiego
Wybierając solidne i skuteczne wiertło do metalu, należy go poszukiwać pośród wierteł przeznaczonych do wiercenia właśnie w tym materiale. Wiertło do drewna czy betonu nigdy nie sprawdzi się przy wierceniu w metalu. Przeznaczenie wiertła jest więc najważniejszym aspektem przy wyborze tego akcesorium. Co jeszcze powinno się wziąć pod uwagę przed zakupem wiertła do metalu? Co sprawi, że praca z tym narzędziem będzie efektywna i szybka? Co wpływa na trwałość wiertła i czym różni się wiertło do metalu miękkiego i twardego? Na te i wiele innych pytań znajdziesz odpowiedź w naszym artykule. Zapraszamy do lektury!
Jakie wiertła do metalu?
Uchwyt wiertła do metalu
Pierwszą i najważniejszą kwestią jest wybór wiertła z odpowiednim rodzajem uchwytu. Jak to sprawdzić? Otóż trzeba zweryfikować, jakie mocowanie ma elektronarzędzie, do jakiego wiertło będzie zamocowane. To bardzo ważne, gdyż zły dobór uchwytu uniemożliwi korzystanie z wiertła. Najpopularniejsze uchwyty występujące w wiertarkach to: uchwyt szybkomocujący (można do niego dopasować na przykład wiertła walcowe), uchwyt SDS-Max, uchwyt SDS-Plus oraz uchwyt stożkowy (tzw. uchwyt Morse’a).
Wiertło do metalu rozmiar
Kolejnym równie ważnym aspektem jest rozmiar wiertła. Zakres rozmiarów wierteł mieści się najczęściej w przedziale od 3 do 32 mm. Oczywiście na rynku można znaleźć także grubsze wiertła, jednak są one znacznie rzadziej stosowane. Wśród swoich narzędzi warto mieć kilka różnych rozmiarów wierteł, które umożliwią wykonanie różnej wielkości otworów. Należy pamiętać, że grubość wiertła nie jest jedyną istotną wartością. Ważna jest również długość wiertła, która decyduje o tym, jak głęboki może być otwór.
Materiał wiertła do metalu
Kolejna kwestia to materiał, z jakiego zostało wykonane wiertło. Do wykonania precyzyjnego otworu w twardej metalowej powierzchni potrzebne jest wiertło wykonane z odpowiedniego materiału, jaki przeznaczony jest do metalowych powierzchni. Jest to na przykład stal szybkotnąca HSS, która jest często używana do produkcji profesjonalnych wierteł do metalu. Wiertła wykonane z tego materiału mają ostrza zeszlifowane w specjalny sposób. Dzięki temu świetnie radzą sobie z wierceniem w miedzi, cynku oraz aluminium. Natomiast do wiercenia w takich materiałach, jak stal szlachetna najlepiej sprawdzą się wiertła powlekane tytanem. Wśród wierteł do metalu można znaleźć także wiertła wykonane ze stali narzędziowej z dodatkiem kobaltu, jak i wiertła z węglików spiekanych. Są to wiertła do zadań specjalnych.
Kształt wiertła do metalu twardego
Kształt wierteł do metalu jest dosyć specyficzny. Co więcej, wiertła przeznaczone do tego materiału mają również odpowiednią liczbę krawędzi tnących. Posiadają zeszlifowaną krawędź skrawającą oraz rowek wiórowy. Z kolei część robocza jest niezwykle twarda, dzięki czemu wiertło może bez problemu pracować z nawet bardzo twardymi materiałami. Wiertło do metalu ma również ostrą końcówkę, pozwalającą na łatwe i szybkie skrawanie metalu, a także taką samą średnicę na całej długości. Jego krawędzi skrawające mogą jednak nieco różnić się w zależności od przeznaczenia.
Wiertła do metali miękkich, takich jak chociażby mosiądz, podczas wiercenia generują wióry. Oprócz tego ich krawędzie skrawające są bardziej płaskie, co sprawia, że nie wgryzają się łatwo w metal. Oznacza to, że można ich używać do innych miękkich materiałów, takich jak nylon czy tworzywa sztuczne. Natomiast wiertła do metali twardych wytwarzają opiłki i są znacznie ostrzejsze niż wiertła do metali miękkich.
Wiertła do metalu rodzaje
Wiertła kręte są narzędziami trzpieniowymi. Do najczęściej stosowanych należą wiertła kręte mające dwa ostrza robocze oraz dwa rowki służące do transportu materiału obrobionego w postaci wiórów.
Rys. 1 Wiertła kręte
Wiertła piórkowe
Wiertła piórkowe należą do narzędzi specjalnych. Ich zastosowaniem jest obróbka otworów walcowych o niewielkiej głębokości, zwłaszcza w twardych materiałach, a w szczególności otworów o małych średnicach – od 0,05 do 0,3 mm.
Wiertła do głębokich otworów – wiertło lufowe
Najpopularniejszym rodzajem wierteł do głębokich otworów jest wiertło lufowe. Wiertło lufowe przeznaczone jest do wiercenia otworów o głębokości (15 – 100 x d i więcej). Wiertło składa się z części roboczej wykonanej ze stali szybkotnącej lub węglika spiekanego, rury cienkościennej ze stali stopowej i chwytu ze stali niestopowej jakościowej. Praca wiertła może odbywać się sposób ciągły dzięki doprowadzeniu do strefy skrawania cieczy chłodząco – smarującej pod wysokim ciśnieniem, która oprócz chłodzenia pełni funkcję wypłukiwania wiórów z obszaru obróbki
Rys. 2 Wiertło lufowe
Wiertła do głębokich otworów – wiertło działowe
Wiertło działowe pracuje z niewielkim posuwem ze względu na możliwość zakleszczenia w otworze w związku z tym wydajność obróbki jest bardzo niewielka. Stosuje się je do wykonywania otworów o średnicach poniżej 0,1 mm.
Rys. 3 Wiertła działowe
Wiertła na płytki wymienne
Jedna centralna i jedna zewnętrzna płytka
Rys. 4 Wiertła na płytki wymienne
Wiertło pełnowęglikowe
Dwie krawędzie skrawające od osi do zewnętrznej średnicy
Rys. 5 Wiertło pęłnowęglikowe
Wiertło z węglika spiekanego kontra wiertło z HSS
Rys. 6 Porównanie wierteł
Kształt litery S w centralnej części wiertła poprawia odprowadzanie wiórów i zwiększa precyzję położenia otworu. Nie należy stosować wiercenia wstępnego
Siła osiowa w trakcie wiercenia diametralnie spada, dzięki prawie całkowitej eliminacji ścinu w wiertle z węglika spiekanego
Wiertła do metalu twardego uniwersalne
Najpopularniejszym rodzajem wierteł do metalu są wiertła uniwersalne o bardzo szerokim zastosowaniu. Można ich używać do wiercenia w metalu, drewnie, a także w tworzywach sztucznych. Z ich pomocą wykonuje się również otwory w aluminium, miedzi, mosiądzu czy innych metalach miękkich. Wiertła uniwersalne są polecane wyłącznie do użytku domowego. Nie sprawdzą się zaś do zastosowań profesjonalnych. Nie zapewnią bowiem tak dobrych i precyzyjnych efektów, jakich potrzeba fachowcom.
Wiertło do metalu twardego ze stali szybkotnącej HSS
Drugim rodzajem wierteł są wiertła ze stali szybkotnącej HSS, czyli jedne z najczęściej stosowanych wierteł do metalu. Mogą być również stosowane do wiercenia w drewnie czy tworzywach sztucznych. To również bardzo funkcjonalne narzędzie. W porównaniu do wierteł uniwersalnych są jednak znacznie precyzyjniejsze. Te wiertła używane są głównie przez profesjonalistów. Pełne szlifowanie wiertła HSS sprawia, że można zastosować większą prędkość wiercenia oraz szybszy posuw. Natomiast wiertła HSS zwykłe, walcowe oraz bez korekcji ścinu sprawdzą się do wiercenia w stali, żeliwie szarym oraz tworzywach sztucznych.
Wiertła do metalu kobaltowe
Kolejny typ wierteł do metalu to wiertła kobaltowe stosowane wyłącznie przez profesjonalistów. Używane są zarówno do metali miękkich, jak i twardych. Ich odporność jest nawet sześciokrotnie większa w porównaniu do wierteł ze stali zwykłej. Za sprawą ich kobaltowej powłoki, ich ostrza są bardzo twarde i mogą bez problemu wykonywać otwory w bardzo twardych materiałach. Jednym z rodzajów tych wierteł są wiertła kobaltowe z dodatkiem HSS, które stosowane są do wykonywania otworów w stali nierdzewnej, stali kwasoodpornej, stali węglowej, stali stopowej, szarym żeliwie, spiekach żelaza, jak i stali żaroodpornej. Mają one bardziej płaski kąt nachylenia ostrza, który wynosi 135 stopni. Pozwala to otrzymać lepsze centrowanie wiertła podczas rozpoczynania wiercenia. Warto pamiętać, że wiertła kobaltowe w trakcie pracy należy chłodzić olejem do wiercenia.
Wiertło do metalu tytanowe
Następnym rodzajem są wiertła tytanowe, czyli bardzo twarde, wytrzymałe, mocne i skuteczne wiertła do metalu. Mają one powłokę z azotku tytanu, co sprawia, że można ich używać do nawet najtwardszych metali, takich jak żeliwo ciągliwe czy też brąz utwardzony. Mogą być z powodzeniem stosowane do bardzo precyzyjnych prac związanych z obróbką metalu. Mają one także wyjątkową odporność na ścieranie, co sprawia, że ich żywotność jest znacznie dłuższa w porównaniu z innymi wiertłami do metalu.
Wiertła do metalu stożkowe
Ostatnim typem są wiertła stożkowe. Wykorzystywane są one do precyzyjnego wiercenia, centrowania i nawiercania wszystkich metali nieżelaznych, blach, jak również stali szlachetnej oraz tworzyw sztucznych. Wiertła stożkowe pozwalają na wykonywanie szybkiej, a zarazem wyjątkowo dokładnej obróbki powierzchni metalowych. Znajdują one zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym, jak i przy budowie maszyn. Maksymalna grubość tworzywa nie może jednak wynosić więcej niż 4 mm. Warto mieć na uwadze fakt, że niektóre rodzaje wierteł stożkowych mogą mieć dodatkowe stopniowanie, dzięki czemu mają one szerszy zakres zastosowań. Najlepszą wersją tego rodzaju wiertła są wiertła tytanowe, które mają wyjątkową żywotność i znakomitą wytrzymałość.
Wiertło do metalu parametry
Inne parametry, które warto wziąć pod uwagę przy wyborze wiertła do metalu to m.in. miejsce pracy (np. wiertła do ogólnego zastosowania czy wiertła do pracy na automatach), warunki użytkowania (np. wiertła z dodatkową powłoką lub wiertła z chłodzeniem) oraz sposób wykonania (np. wiertła wykonane metodą szlifowania czy walcowania).
W innych naszych artykułach opisujemy:
– Frezy do metalu – rodzaje, jakie kupić?
– Jak dobrać wiertło pod gwint, tabela gwintów
– Budowa, rodzaje oraz zastosowanie wiertła
W innym naszym artykule opisujemy: Wiertła do szkła
Jak wymienić wiertło w wiertarce?
