Co to jest moduł koła zębatego?
Rys. 1 Podstawowe parametry koła zębatego, źródło [1]
Moduł koła zębatego to parametr potrzebny do doboru współpracujących ze sobą zębatek, gdyż moduł tych zębatek, bez względu na ich wielkość, musi być identyczny. Moduł to charakterystyczna wielkość koła zębatego. Stanowi odcinek średnicy okręgu podziałowego przypadający na jeden ząb koła.
Każde koło zębate charakteryzuje się kilkoma parametrami. Podziałka, czy liczba zębów to nie wszystko. Wśród parametrów rozróżnia się średnicę zewnętrzną zębatki, szerokość zęba, średnicę otworu i moduł. O ile tych pierwszych terminów nikomu nie trzeba byłoby specjalnie wyjaśniać, o tyle pojęcie modułu może sprawiać pewne trudności.
Moduł jest charakterystyczną wielkością koła zębatego. To wielkość potrzebna do określania wymiarów zębów i kół zębatych wynikający z jego warunków wytrzymałościowych. Konstrukcja takiego modelu powinna ograniczyć rozmiar stosowanych zębatek, szczególnie chodzi tu o zębatkę odbierająca. Mówiąc inaczej, za duża zębatka może się zwyczajnie nie zmieścić. Dobierając zębatkę atakującą do odbierającej (i odwrotnie), moduł obu zębatek musi być identyczny. W przeciwnym razie nie będą one odpowiednio spasowane, przez co nie będą idealnie się zazębiać co doprowadzi co szybkiego starcia się zębów.
Moduł koła zębatego wzór
Obliczmy moduł widocznego koła zębatego, możemy posłużyć się poniższym wzorem:
I tak, dla zębatki o średnicy 34 mm o liczbie zębów 15, jej moduł wynosi 2, bo 34/(15+2) to 2.
Dobór kół zębatych o różnych modułach niesie za sobą pewne konsekwencje, np. fakt, że nie będą idealnie się zazębiać, doprowadzi co szybkiego starcia się zębów. Wyrażamy nadzieję, że dzięki niniejszym informacjom dobór odpowiednich kół zębatych nie będzie już stanowił żadnego problemu.
Moduł koła zębatego tabela
Moduły kół zębatych zostały znormalizowane, wraz z parametrami podziałek, wysokości głowy zęba, wysokość stopy, wysokości całkowita zęba. Te wartości znajdują się w poniższej tabeli.
Tabela 1. Wartości modułów, podziałek, wysokości zębów, wysokości stopy
i całkowitej wysokości zębów normalnych, źródło [2]
Od modułu zależy nie tylko średnica okręgu podziałowego, lecz również wysokość zęba. Przy zębach normalnych wysokość głowy zęba ha jest równa modułowi m.
W krajach posługujących się systemem calowym wielkością charakterystyczną koła zębatego nie jest moduł lecz Diametral Pitch, DP, jest to wielkość określająca liczbę zębów koła zębatego na jeden cal angielski średnicy koła podziałowego.
Koła zębate można wykonywać samodzielnie na frezarkach poziomych i uniwersalnych. Szeroki wybór gotowych kół zębatych w cenach od 5,25 złotych za sztukę znajdziesz na stronie Sklepu EBMiA.
Bibliografia:
1. Dobrzański T., Rysunek Techniczny Maszynowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020.
2. Górski E., Poradnik Frezera, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.
W kolejnych artykułach opisujemy:
