Łożysko to kluczowy element wszelkiego rodzaju układów mechanicznych. Zróżnicowanie łożysk w dużej mierze opiera się na jego zastosowaniu. Właśnie dlatego ten najpowszechniejszy element różni się od siebie m.in. odmienną budową oraz sposobem funkcjonowania i dlatego odpowiedni dobór łożysk jest tak ważny.
Wyróżnić należy przede wszystkim łożyska, które doskonale przenoszą obciążenia promieniowe, a także części dostosowane do obciążeń osiowych oraz wiele innych. Wyjątkowo szerokie zastosowanie oraz skrajnie odmienne możliwości sprawiają, iż dylemat związany z wyborem odpowiedniego łożyska wcale nie należy do najprostszych. Aby podjąć trafną decyzję, a tym samym uniknąć zbędnych błędów, warto przyjrzeć się najpopularniejszym rodzajom łożysk.
Rodzaje łożysk
Łożysko kulkowe
Z szerokiej kategorii łożysk tocznych do najpopularniejszych i najczęściej stosowanych zaliczmy łożyska kulkowe. Ich podstawowym walorem jest duża odporność na uszkodzenia. Tytułowy rodzaj łożysk odznacza się ogromną odpornością na urazy mechaniczne oraz zewnętrze. Dzięki owej trwałości znajduje szerokie zastosowanie. Właśnie dlatego jest produkowany w różnych rozmiarach oraz konstrukcjach. Do innych zalet łożysk kulkowych zaliczyć należy prostotę obsługi oraz osiąganie dużych prędkości.
Łożysko ślizgowe
W odróżnieniu od łożysk kulkowych – łożyska ślizgowe są pozbawione tzw. części ruchomych pośredniczących. Fundamentem ich budowy są dwa elementy – kadłub oraz panewka. W panewce – pomiędzy jej powierzchnią, a czopem wału odbywa się proces tarcia. W związku z tym warto pamiętać o regularnej pielęgnacji – mówiąc ściślej – smarowaniu mającego na celu wydłużenie żywotności tytułowego elementu. W tym miejscu warto podkreślić, iż istnieją także nieco mniej powszechne – łożyska ślizgowe suche, których smarować nie trzeba, a jeśli już, to zaleca się by robić to bardzo rzadko.
Budowa, rodzaje, smarowanie i zastosowanie łożysk ślizgowych opisane jest w innym naszym artykule – https://www.ebmia.pl/wiedza/porady/mechanika-porady/lozysko-slizgowe-rodzaje-zastosowanie-smarowanie/
Łożysko ślizgowe – powietrzne
Do wspomnianej grupy łożysk ślizgowych zaliczamy także łożyska powietrzne. W tym przypadku konstrukcja opiera się na specjalnej poduszce powietrznej, która kreuje dysonans pomiędzy panewką, a wałem. Ów rodzaj łożysk znajduje zastosowanie w urządzeniach wymagających nadzwyczajnej precyzji w których występuje niewielkie promieniowanie.
Łożysko ślizgowe – olejowe
Korpus znajdujący się w łożysku, który wypełniony jest olejem, to nic innego jak łożysko ślizgowe – olejowe. W chwili, gdy następuje ruch pomiędzy powierzchnią wału, a panewką, mamy do czynienia z wytworzeniem się utrzymującego elementu filtra olejowego. Innymi słowy jest to warstwa oleju przykrywająca powierzchnię wody. Warto podkreślić, iż posiada ona zróżnicowaną grubość.
Łożysko toczne
Ostatnim – popularnym rodzajem łożysk są łożyska toczne. Składają się one z dwóch pierścieni. W czopie wału znajduje się pierścień wewnętrzny, zaś zewnętrzny – zwany także nieruchomym został ulokowany w części nośnej. Pomiędzy wspomnianymi elementami zostały usytuowane elementy tłoczne, które są odpowiedzialne za ich ruch. W niektórych łożyskach tocznych występują ponadto specjalne koszyczki, których celem jest oddalanie tocznych modułów.
Aby dokonać racjonalnego wyboru łożyska z uwzględnieniem jego parametrów oraz zastosowania, warto skorzystać z rzetelnych informacji zawartych na stronach internetowych producentów. Dobór łożysk dzięki bogatym opisom oraz praktycznym wiadomościom znaleźć można także na stronie naszego sklepu.
Nośność łożysk
Podczas wyboru wielkości łożyska należy wziąć pod uwagę jego nośność wobec obciążeń, na jakie będzie ono narażone w trakcie pracy. Nie bez znaczenia jest również trwałość, która jest wartością uzależnioną od części składowych łożyska lub warunków jego użytkowania. Jeśli chodzi o wybór wielkości łożyska, przede wszystkim jednak warto zwrócić uwagę na nośność statyczną oraz dynamiczną, które sprawdza się osobno.
Nośność statyczna łożyska
Wielkość łożyska powinna być dopasowywana z uwzględnieniem nośności statycznej w sytuacjach, kiedy jest to model obracający się powoli i oscyluje z małą częstotliwością lub też jest nieruchomy, lecz obciążony przez dłuższy czas. Chodzi zwłaszcza o te łożyska pracujących w tempie ok. 10 obrotów na minutę. Wartość maksymalnego obciążenia łożyska określa największe obciążenie, w jakim nie powstaną odkształcenia w elementach tocznych czy na bieżni. Zniszczenia te zazwyczaj wynikają z wysokich obciążeń statycznych, jak również przerywanych. Odkształcenia mogą doprowadzić do zwiększenia poziomu drgań, nadmiernego tarcia czy dużego hałasu w trakcie pracy łożyska. Warto także dodać, że część wewnętrzna łożyska jest narażona na powstawanie zbyt dużych luzów, a także na zmiany w pasowaniu. Wszelkie uszkodzenia spowodowane za wysokim obciążeniem łożyska można zauważyć za sprawą spłaszczonych form elementów tocznych, a także za sprawą wyżłobionych śladów na bieżni.
Nośność dynamiczna łożyska
Powyżej wspomniane konsekwencje wynikające z nieprawidłowego dopasowania wielkości łożyska mogą mieć bardzo niekorzystne skutki. Z tego powodu bardzo ważne jest, by za każdym razem skontrolować nośność dynamiczną podaną w tabeli. Jej wysoki poziom ma znaczenie wtedy, gdy maszyny muszą pracować maksymalnie wydajne i niezawodne, ponieważ ich zatrzymanie może skutkować wysokimi stratami. Na odkształcenia spowodowane wysokim obciążeniem nie powinny być narażone silniki elektryczne. Do ich efektywnego działania potrzebna jest jedynie cicha praca. Podobnie sprawa ma się w przypadku obrabiarek, w których koniecznie należy unikać nadmiernych drgań łożyska. Dobór łożysk pod względem wielkości jest istotny również w sytuacji, gdy chodzi o przyrządy, w których moment tarcia jest stały lub niski, ale występuje pod dużym obciążeniem
